ដោយ ឈាត ស្រ៊ាង |
មនុស្សខ្មែរភាគច្រើនដែលប្រតិបត្តិព្រះពុទ្ធសាសនា និងជឿលើការទេសនារបស់ព្រះសង្ឃអំពីសេចក្តីសុខ តែងស្រមៃចង់ទៅឋានសួគ៌។ អ្វីដែលផ្សាយតៗគ្នារហូតមក គឺឋានសួគ៌មាន តែទាល់តែជាតិក្រោយ។ មានន័យថា ទាល់តែក្រោយការស្លាប់ ព្រោះព្រសង្ឃជឿថា ជីវិតនឹងកើតទៀត ដោយអំណាចកម្មផល។ ប៉ុន្តែចុះបើមិនមានជាតិក្រោយវិញ? ចុះបើយើងរកឃើញឋានសួគ៌នៅក្នុងពេលដែលយើងរស់នៅវិញ វានឹងក្លាយជារឿងប្រពៃណាស់ទៅ ហើយ ដោយមិនចាំបាច់ឲ្យយើងរង់ចាំដល់ជាតិក្រោយ ដែលមិនដឹងថាមានឬអត់ផងនោះ។ ពេលនេះ ខ្ញុំចង់ចូលរួមធ្វើការបកស្រាយអំពីជំនឿអំពីឋានសួគ៌នេះ និងផ្លូវទៅរកឋានសួគ៌ក្នុងជាតិនេះដោយពិតៗ។
ដើម្បីឆ្លើយនឹងសំនួរថាតើឋានសួគ៌នៅឯណា? ឬឯណាទៅឋានសួគ៌? យើងអាចយកការបកស្រាយនៅក្នុងចំរៀងល្បី១បទរបស់លោកស៊ិនស៊ីសាមុត ក្រោមចំណងជើងថា ឯណាទៅឋានសួគ៌ មកផ្តល់ជាគតិខ្លះៗ។ ឆ្លើយនឹងសំនួរដែលលើកឡើងដោយនារីម្នាក់ជាគូស្នេហ៍ថា ឯណាទៅឋានសួគ៌ អ្នកនិពន្ធបានធ្វើការបង្ហាញថា
នៅលើថ្ពាល់ លើភ្នែក លើទ្រូងស្នេហ៍ អូនដឹងទេនេះជាឋានសួគ៌យើង ធ្វើចាបភ្លើងមិនខ្លាចភ្លើង ភ្លើងស្នេហ៍មិនក្តៅទេអូន ត្រជាក់ណាស់ស្ងួនព្រលឹង។
បងនឹកស្មានតែឋានសួគ៌នៅឆ្ងាយ ឆ្ងាយឯណានៅជិតបង្កើយ មួយជីវិតស្គាល់ឋានសួគ៌ហើយ នរកនៃចិត្តក្បត់អើយ កុំឲ្យខ្ញុំជួប។
អូនថែពន្លឺស្នេហា ចិត្តនិងចិត្តជឿគ្នា កុំក្បត់គ្នាងាយៗ ខ្លាចគេនិយាយ សើចពេបជ្រាយ ឡកឡើយដៀលស្នេហាយើង។
គេងកើយទ្រូងបងមកព្រលឹង មួយយប់ហ្នឹងយើងនៅទល់ភ្លឺ អត់ងងុយបើស្អែកឡើងឈឺ បងជាអ្នកថែជំងឺ ថ្នមអូនផ្ទាល់ដៃ។
នេះជាចំរៀងស្នេហាប្រុសស្រី១គូ ដែលព្យាយាមចង់បានសេចក្តីសុខ ដូចអ្វីដែលគេនិយាយតគ្នាថាមានតែនៅឋានសួគ៌នោះ ហើយធ្វើយ៉ាងណាទើបទៅដល់ទីនោះបាន។ សម្រាប់ស្នេហាប្រុសស្រី ដូចដែលអ្នកនិពន្ធចំរៀងនេះបានលើកឡើងខាងលើនេះ ឋានសួគ៌នេះនៅជិតបង្កើយសោះ មិននៅឆ្ងាយទេ អាចទៅដល់បាននៅជាតិនេះ ដោយមិនចាំបាច់ត្រូវរងចាំដល់ជាតិខាងមុខដែរ។
ឋានសួគ៌នេះនៅជិតអាចទៅដល់បានយ៉ាងងាយប្រសិនបើយើងមានបញ្ញា ដឹងថាតើធ្វើយ៉ាងណានឹងរកឃើញ និងទៅដល់។ ជាក់ស្តែងក្នុងចំរៀងខាងលើ ស្នេហាដែលជឿចិត្តគ្នា កុំក្បត់គ្នាងាយៗ ដែលជាសេចក្តីចង់បាននៃគូស្នេហាទាំងឡាយ គឺជាឋានសួគ៌ពិត។ ដូច្នេះ ឋានសួគ៌នេះ គឺនៅលើចិត្ត និងយល់ពីសច្ចធម៌នៃជីវិត។ សេចក្តីស្នេហាត្រូវការការរស់នៅជាមួយគ្នា យល់ចិត្តគ្នា ជឿគ្នា រស់នៅក្នុងសហគមន៍មួយដោយសុខសាន្ត គេយល់ពីយើង យើងយល់ពីគេ។ ទាំងនេះជាឋានសួគ៌សម្រាប់គូស្នេហ៍១គូនេះ។
ខ្ញុំគិតថា អត្ថន័យនៅក្នុងចំរៀងនេះ បង្កប់នូវសំនួរអំពីជីវិតមនុស្សខ្មែរនៅសម័យកាលនោះ និងសម័យកាលក្រោយៗមកទៀតផងដែរ។ មនុស្សគ្រប់គ្នាចង់ទទួលបាននូវអារម្មណ៍សប្បាយសុខស្រួល មិននឿយណាយ និងមិនមានទុក្ខលំបាក។ ឋានសួគ៌សម្រាប់មនុស្សខ្មែរ ជាទីឋាន១ដែលពោពេញដោយសេចក្តីសុខ សេចក្តីសុខជាអចិន្ត្រៃយ៍ មិនមែនជាសេចក្តីសុខតិចតួចលិចអណ្តែតដូចអំពិលអំពែក ដែលមនុស្សលោកមាននោះទេ។ តើមានឋានសួគ៌ទេ?
តើមានឋានសួគ៌ទេ? បើមាននៅឯណា?
មនុស្សជាទូទៅ តែងគិតថា ឋានសួគ៌មានពិត ប៉ុន្តែទាល់តែទៅជាតិក្រោយទើបមានឋានសួគ៌។ ដូច្នេះ ឋានសួគ៌នេះហាក់ជាទីកន្លែងដែលមិនមាននរណាដឹងថាធ្វើយ៉ាងណាទើបទៅដល់ ធ្វើសេចក្តីល្អបែបណា ទំហំប៉ុណ្ណា រូបភាពយ៉ាងណា ទើបអាចឲ្យយើងទៅដល់នោះទេ។
ដោយសារ ឋានសួគ៌ដែលគាត់ជឿនោះ ជាឋានសុខមួយ ដែលខ្លួនស្រមៃថាអាចមានអត្ថិភាព ហើយក្រោយខ្លួនស្លាប់ទៅ បើបុណ្យខ្លួនមានច្រើន អាចបណ្តាលអោយខ្លួនបានទៅដល់។ នេះជាការស្រមៃ ដែលអាចកើតឡើងតែនៅពេលខ្លួនមានជីវិតប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថាក្រោយពីស្លាប់ទៅខ្លួនមិនទាំងដឹងថាតើខ្លួនអាចមានលទ្ធភាពស្រមៃថានឹងមានឋានសួគ៌បានឬអត់ផង។
តាមពិតឋានសួគ៌បើមានមែន គឺមិននៅឆ្ងាយទេ។ ឋានសួគ៌ នៅជិតបង្កើយសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា ដែលមានបញ្ញា។ ឋានសួគ៌នេះមិនមែននៅឆ្ងាយរហូតទៅមិនដល់ ឬរងចាំរហូតដល់ខ្លួនស្លាប់ទៅបានទៅដល់នោះទេ។ ឋានសួគ៌នេះ គឺនៅជាប់នឹងមនុស្សគ្រប់គ្នា ដែលមានបញ្ញាអាចមើលឃើញ និងអាចប្រតិបត្តិជីវិតល្អប្រពៃដើម្បីបានទៅដល់។
ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកពុំមានបញ្ញា រួមទាំងព្រះសង្ឃខ្លះផង ទោះលោកជាសាមណៈ ឬអ្នកសិក្សាអំពីធម៌របស់ព្រះពុទ្ធ យល់មិនបាន និងទៅមិនដល់ឋានសួគ៌ទេ។ និយាយម្យ៉ាងទៀត មានតែអ្នកមានបញ្ញាទេ ទើបអាចមានលទ្ធភាពទៅដល់ឋានសួគ៌ ដែលជាទីប្រកបដោយសេចក្តីសុខ ពោពាសដោយសេចក្តីមេត្តាករុណា មិនមានការច្រណែនឈ្នានីស សេចក្តីសោកសង្រេង ទុក្ខព្រួយគ្រប់បែបយ៉ាង សេចក្តីទោមនស្ស ការត្រេកត្រអាល មន្ឌិលសង្ស័យ និងទុក្ខផ្សេងទៀតដែលមនុស្សទូទៅមាន។
តាមពិតទៅ ឋានសួគ៌ គឺនៅក្នុងចិត្តរបស់មនុស្សគ្រប់គ្នា។ គឺចិត្តនេះជាឋានសួគ៌ ជាប្រធានពិតក្នុងការស្វែងរកឋានសួគ៌ ស្វែងរកសេចក្តីសុខពិតប្រាកដ។ ឋានសួគ៌មានតែនៅក្នុងជីវិត ដែលមានតែមួយនេះប៉ុណ្ណោះ។ ការស្វែងរកសេចក្តីសុខនេះ ស្វែងរកឋានសួគ៌នេះ មិនបាច់ត្រូវរងចាំដល់ជាតិក្រោយទេ ព្រោះថាជាតិក្រោយមិនមានទេ។ ជាតិក្រោយមិនមានដោយសារគ្មាននរណាដឹងថា ស្លាប់ទៅយើងទៅដល់ណាទេ។ ហើយបើយើងមិនដឹងថាទៅដល់ណា ហើយយើងជឿដោយងងឹតងងុលនោះ ក៏ដោយសារយើងគ្មានបញ្ញាដែរ។
ដូច្នេះបើឋានសួគ៌មានពិត ហើយបើឋានសួគ៌គឺចិត្ត ស្ថិតនៅក្នុងចិត្ត ហើយបញ្ញាជាមាគ៌ានាំយើងទៅដល់ឋានសួគ៌បាន យើងត្រូវសួរថា តើធ្វើយ៉ាងណាទើបឲ្យយើងមានបញ្ញា? ហើយតើបញ្ញាបែបណាទើបនៃយើងទៅដល់ទីឋានប្រកបដោយសេចក្តីសុខបាន? ខាងក្រោយខ្ញុំនឹងពន្យល់ខ្លះៗអំពីសំនួរខាងលើនេះ។
ធ្វើយ៉ាងណាទើបចិត្តមានបញ្ញា?
ដើម្បីឲ្យចិត្តប្រកបដោយបញ្ញា មនុស្សយើងចាំបាច់ត្រូវសិក្សារៀនស្វែងយល់អំពីជីវិតតាមគ្រប់រូបភាពទាំងអស់។ មនុស្សគ្រប់គ្នាអាចមានចិត្ត ប៉ុន្តែបើមិនមានបញ្ញាទេ នោះក៏មិនអាចរកសេចក្តីសុខ ឬឋានសួគ៌ឃើញដែរ។ ថាតើធ្វើយ៉ាងណាទើបយើងទទួលបាននូវបញ្ញាបែបនេះបាន? ខាងក្រោយខ្ញុំនឹងជជែកវែកញែកអំពីសំណួរដែលលើកឡើងខាងលើនេះ។
នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ដោយការជឿលើជាតិមុខជាតិក្រោយ ការបង្រៀនអ្នកប្រតិបត្តិសាសនាមិនមែនបង្រៀនឲ្យពង្រឹងបញ្ញានោះទេ។ ខណៈដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាបានរៀនថា បញ្ញាជាគ្រឿងសំខាន់សម្រាប់ដឹកនាំជីវិត គន្លងនៃការបង្រៀននេះមិនបានបង្កើននូវបញ្ញា តែបែជាបង្កើតនូវទំលាប់ផ្សេងៗ ដែលយូរៗទៅក្លាយជាការប្រតិបត្តិសឹងប្រៀបបាននឹងមនុស្សឥតបញ្ញាទាល់តែសោះ។ ជាក់ស្តែង ខណៈដែលធម៌កម្មផលជាធម៌បង្រៀនសំខាន់ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា មនុស្សគ្រប់គ្នាជឿលើកម្មផលដោយងងឹតងងុល ដោយមិនមានការពិចារណា។ កម្មជាអំពើរ ហើយផលកើតឡើងពីអំពើ។ នេះជាធម្មពិត។ ប៉ុន្តែកម្មអ្វី នាំទៅរកផលអ្វី គ្មាននរណាបានបង្រៀនទេ។ ការបង្រៀនពីនរកប្រែត គ្រាន់តែជាគ្រឿងសម្រាប់បំភ័យមនុស្សប៉ុណ្ណោះ តែមិនបានផ្សារភ្ជាប់នឹងមូលដ្ឋានហេតុ និងផល ប្រកបដោយបញ្ញានោះទេ។
មួយវិញទៀត ការបង្រៀនតៗគ្នារហូតមក គឺការធ្វើបុណ្យ។ ការធ្វើបុណ្យនេះទៀតសោត សំដៅដល់ការកសាងកុសល តាមអំពើល្អរបស់ខ្លួន បំណងឲ្យបានផលល្អទៅជាតិខាងមុខ។ ទោះខ្ញុំមិនជឿថាមានជាតិមុនជាតិក្រោយ ការធ្វើអំពើល្អ ជាកិរិយាគួរគោរព។
ប៉ុន្តែសម្រាប់ខ្ញុំ ការធ្វើបុណ្យ គឺមិនមែនសម្រាប់ជាតិខាងមុខទេ។ ការធ្វើអំពើល្អគឺសម្រាប់ជាតិនេះ ព្រោះថាឋានសួគ៌មានតែនៅក្នុងជាតិនេះទេ។ ប៉ុន្តែការធ្វើបុណ្យដែលខ្ញុំសង្កេតឃើញ ភាគច្រើនជាការធ្វើបុណ្យ ដែលមិនប្រកបដោយបញ្ញាទេ។ នេះជាការធ្វើបុណ្យប្រកបដោយចិត្តលោភ មិនមែនជាប្រភេទបុណ្យ ដែលអាចអោយផលដល់អ្នកសមប្រកបដោយលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់បានទៅដល់ឋានសួគ៌នោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការធ្វើបុណ្យប្រភេទនេះ នឹងធ្វើឲ្យចិត្តទោមនស្ស និងប្រាកដជានាំអ្នកទៅរកទុក្ខ។
ជាក់ស្តែង ខ្ញុំបានឃើញមានមនុស្សខ្មែរខ្លះ ដោយសេចក្តីលោភរបស់ខ្លួន បាននាំគ្នាធ្វើបុណ្យសង់របងវត្ត ឬកសាងអគារក្នុងវត្តជាដើម។ ដោយអំណាចនៃសេចក្តីលោភ ម្នាក់ៗចង់បានមុខមាត់ ហើយសង្វាតចង់ឲ្យគេដាក់ឈ្មោះខ្លួនចារលើផ្ទាំងរបងដែលខិតជិតទ្វាររបង ឬចំណែកនៃអាគារដែលងាយមើលឃើញ។ ធ្វើដូច្នេះ ទើបអ្នកផងទាំងពួងដែលឆ្លងទៅមក បានឃើញនិងបានល្បី សមតាមកិលេសនៃមនុស្សដែលមិនប្រកបដោយបញ្ញា។
បុគ្គលទាំងឡាយណាដែលធ្វើបុណ្យដោយកិរិយាលោភលន់បែបនេះ នឹងប្រាកដជាជួបទុក្ខ ចេញពីអំពើខ្លួនមិនខាន។ នេះក៏ដោយសារ មនុស្សប្រភេទនេះ បើមិនបានសមបំណងខ្លួន និងប្រទុស្តសរាយនឹងខ្លួនឯង ដែលជាហេតុនាំទៅរកទុក្ខជាពុំខានឡើយ។ សេចក្តីលោភរបស់គាត់ប្រាកដជាមានច្រើនអនែក ហើយយើងដឹងហើយថាសេចក្តីលោភកាន់តែច្រើន លទ្ធភាពដែលមិនបានសម្រេចដូចបំណងកាន់តែច្រើន ទុក្ខកាន់តែច្រើន។ ចុងក្រោយ ចិត្តមិនបានស្ងប់ និងមិនបានដល់ឋានសួរឡើយ។
និយាយដល់ត្រង់នេះ យើងអាចសួរថា ហេតុអ្វីបានព្រះសង្ឃខ្លួនឯង ដែលជាជនគួរសាបព្រួសនូវសច្ចធម៌ ដែលមិនមានសេចក្តីលោភ បែជានាំគ្នាធ្វើរបងហើយ ចាំបាច់ត្រូវចារឈ្មោះទៀត ដែលនេះជាដើមចមនៃទុក្ខសម្រាប់បរិស័ទ្ទខ្លះផង។
ចំលើយគឺ១ចំណែកគឺដោយសារ ព្រះសង្ឃខ្លួនឯងមិនមានបញ្ញា ស្តីអំពីឋានសួគ៌ សេចក្តីសុខក្នុងចិត្ត និងសច្ចភាពពិតនៃជីវិត។ មួយវិញទៀត ដោយសារសេចក្តីលោភរបស់ខ្លួន និងសេចក្តីលំអៀងរបស់ខ្លួន ដែលចង់ឲ្យមានការលោភលន់នេះ អ្នកជឿតាមខ្លួនកាន់តែមានចិត្តលោភលន់នៅក្នុងការចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ខ្លួន។ ខណៈដែលមនុស្សសត្វត្រូវការទីជំរក ដើម្បីការពារខ្លួនពីធម្មជាតិ និងបង្កជាលក្ខណៈងាយស្រួលសម្រាប់ចូលរួមចំណែកសម្រេចឲ្យបាននូវគោលបំណង និងទិសដៅសង្គម រាល់ការសាងសង់ ដែលធ្វើឡើងដើម្បីភាពអស្ចារ្យ ជាទង្វើផ្ទុយនឹងសាសនាព្រះពុទ្ធ និងមិនបំរើពុទ្ធសាសនាទេ។
តាមពិត ការធ្វើបុណ្យត្រូវញ៉ាំងដោយចិត្តបរិសុទ្ធ និងមិនគិតពីផលត្រលប់ ទើបនាំបុគ្គលនោះទៅឋានសួគ៌បាន។ អ្នកទាំងឡាយណា ដែលមិនមានសេចក្តីលោភចង់បានមុខមាត់ ទាមទារឲ្យមានឈ្មោះខ្លួនលើផ្ទាំងរបង ឬមិនប្រកាន់យកឈ្នះរកទីតាំងដាក់ឈ្មោះខ្លួន ដើម្បីឲ្យគេឯងមើលឃើញ ជាបុគ្គលប្រកបដោយបញ្ញា។ មនុស្សប្រភេទនេះ មិនមែនជាមនុស្សឥតបញ្ញាទេ។ តាមពិតគាត់ជាមនុស្សមានបញ្ញាពិតប្រាកដ ហើយគាត់ច្បាស់ជាបានដល់សេចក្តីសុខក្នុងចិត្តឥតគណនា។ តាមពិតគាត់មិនមែនល្ងង់ទេ គឺអ្នកដែលលោភលន់ទេជាមនុស្សដែលមិនប្រកបដោយបញ្ញា និងមិនសមប្រកបបានទៅឋានសួរ។
ទង្វើប្រកបដោយបញ្ញា ជាទង្វើដែលធ្វើឡើង ដើម្បីសេចក្តីសុខរបស់ខ្លួន និងសេចក្តីសុខរបស់អ្នកដទៃ។ នេះខ្ញុំមិនសំដៅថា អ្នកដទៃរស់មិនបានដោយគ្មានយើងទេ។ តាមពិតយើងខ្លួនឯងជាអ្នកដទៃសម្រាប់មនុស្សផ្សេង ហើយមនុស្សផ្សេងទៀតជាអ្នកដទៃសម្រាប់យើង។ ប៉ុន្តែដោយសារ ការរស់នៅក្នុងសង្គមរមែងតែងមិនសមប្រកបដូចដែលមនុស្សយើងចង់បាន និងតែងមានសភាពមិនដូចគ្នា ការពឹងអាស្រ័យគ្នា ជារឿងធម្មតា។ គឺការពឹងអាស្រ័យគ្នានេះហើយ ដែលបង្កជាឱកាសសម្រាប់ការសាងកុសល ធ្វើអំពើល្អ ដែលនាំដល់សេចក្តីសុខក្នុងចិត្ត និងបានទៅឋានសួគ៌ពិតប្រាកដពេលខ្លួននៅមានអាយុសង្ខា។
ទំនាក់ទំនងរវាងមនុស្សនិងមនុស្សនេះហើយ ដែលធ្វើយើងមានលទ្ធភាពស្វែងយល់អំពីអ្វីជាជីវិតពិតប្រាកដ ហើយអ្វីជាសេចក្តីសុខពិតប្រាកដ និងអ្វីជាឋានសួគ៌ពិតប្រាកដ។ ព្រះពុទ្ធមិនបានប្រៀនប្រដៅមនុស្សអោយធ្វើអំពើអាក្រក់លើគ្នាទេ មិនអោយសម្លាប់ ឬធ្វើបាបអ្នកដទៃតាមការលួចប្លន់ ការឆក់ ការបោកប្រាស់ ការកុហក និងការធ្វើទុក្ខបុកម្និញផ្សេងទៀតនោះទេ។ នេះយើងអាចយល់បានថា ក៏ដោយសារគ្មាននរណាម្នាក់ចង់ឲ្យគេធ្វើអំពើអាក្រក់មកលើខ្លួនទេ។ ហើយបើយើងមិនចង់អោយគេធ្វើដូច្នេះមកលើខ្លួន ថាតើយើងខ្លួនឯងគួរធ្វើអំពើទាំងនេះលើអ្នកដទៃទេ? ប្រាកដជាមិនគួរទេ។ សច្ចភាពនេះហើយជាប្រភពនៃសុភមង្គល និងសេចក្តីសុខ។
ឋានសួគ៌ពិត ប្រាកដជានឹងសន្ឋិតឡើងក្នុងចិត្តមនុស្សគ្រប់គ្នា ពេលយើងបានចូលរួមចំណែកដល់ការកសាងបញ្ញាសម្រាប់សង្គមទាំងមូល។ គឺការអប់រំបញ្ញានេះហើយ ដែលនឹងនាំដល់ការកំចាត់បង់នូវសេចក្តីលោភ ការប្រកាន់ភ្ជាប់ខ្លាំងពេក ការខឹងក្រោដ ទាំងឡាយដែលនាំទុក្ខដល់អ្នកដទៃ និងបង្កជាលក្ខណៈងាយស្រួលសម្រាប់មនុស្សផងគ្នាកាន់តែច្រើនបានទៅដល់សេចក្តីស្ងប់ និងដល់ឋានសួគ៌។
ដោយសារសង្គមមនុស្សប្រែប្រួល ការរីកចំរើនបច្ចេកវិទ្យា វិទ្យាសាស្ត្រ និងការរៀបចំជីវិតមានការប្រែប្រួលឥតឈប់ឈរក្នុងរយៈពេលពីរបីរយឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ការសិក្សាអំពីការរស់នៅនៃសង្គមដទៃក៏មានសារសំខាន់ខ្លាំងខាងការបង្កើតបញ្ញា។ នេះក៏ដោយសារ ការសិក្សាពីអតីតកាលក្នុងសង្គមឥណ្ឌាតែ១មុខ មិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់បង្កើនបញ្ញា ឲ្យមានលក្ខណៈទូលំទូលាយ ដើម្បីបដិបត្តិជីវិត១ប្រកបដោយអត្ថន័យ សម្រាប់សម្រេចបាននូវសេចក្តីសុខដែលមនុស្សចង់បាន ដោយបញ្ញា។
ដើម្បីធ្វើដូច្នេះបាន ទាមទារឲ្យមានការអប់រំ១ទូលំទូលាយ និងមានលក្ខណៈទំនើប សំដៅបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលសម្រាប់យល់ដឹងអំពីពិភពលោកទាំងមូល តាមសច្ចធម៌របស់ជីវិតអ្នកផងទាំងឡាយ។ ចំណេះដឹងនេះនឹងញ៉ាំងជីវិតបុគ្គលគ្រប់រូបឲ្យមានជំរើសក្នុងការរស់នៅដោយបញ្ញា ដែលជាយាននាំទៅដល់សេចក្តីសុខ និងឋានសួគ៌។
ពេលមនុស្សមានបញ្ញា គេអាចយល់បានថា ឋានសួគ៌នៅជិតបង្កើយ ដូចអ្វីដែលអ្នកនិពន្ធចំរៀងឋានសួគ៌នៅឯណា តាក់តែងឡើងដូច្នោះដែរ។ ពេលមានបញ្ញា ឋានសួគ៌នេះ កើតឡើងនូវគ្រប់ទំនាក់ទំនងមនុស្សទាំងអស់ មិនថាតែខាងផ្នែកស្នេហានោះទេ។ បើគ្រប់គ្នារំពឹងថាឋានសួគ៌មិន មានតែនៅជាតិក្រោយនោះ ការស្វែងរកឋានសួគ៌ជាការភូតកុហក់ និងជាមាយានៃជីវិតយ៉ាងប្រាកដ។ ជំនឿនេះជាប្រភពនៃទុក្ខ ព្រោះថា ជាតិក្រោយមិនមាទេ។ ជិវិតមានតែ១ទេ។ ការជឿលើអ្វីដែលយើងមិនអាចដឹងបាន គឺជាការជឿដោយគ្មានបញ្ញា។
ជីវិតឥតខ្ចោះ មិនមែនជាជីវិតទេ។ ជីវិតឥតទុក្ខមិនមែនជាជីវិតទេ។ ជីវិតប្រកបដោយសុខជាអចិន្ត្រៃយ៍មិនមែនជាជីវិតទេ។ អ្វីដែលយើងត្រូវបដិបត្តិជីវិត គឺកាត់បន្ថយទុក្ខ និងបង្កើតសេចក្តីសុខតាមកំរិតអតិបរិមា។ យើងអាចធ្វើដូច្នេះបាន តាមរយៈការបង្កើនបញ្ញារបស់យើងគ្រប់គ្នា ដោយសិក្សាអំពីតម្រូវការរបស់ជីវិត បែបផែននៃជីវិតប្រកបដោយសុខ និងទុក្ខ ដោយប្រើប្រាស់វិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកវិទ្យាទំនើបជាជំនួយសម្រាប់ការរីកចំរើនសង្គម និងសេចក្តីស្ងប់ក្នុងចិត្ត។ ឋានសួគ៌នៅជិតបង្កើយ ហើយអ្នកមានបញ្ញាអាចទៅដល់ឋានសួគ៌បាននៅក្នុងជាតិនេះ៕
សមាគមនិសិ្សតខ្មែរប្រចាំរដ្ឋឃ្វីនស្លែន 